10- DERS’A DES’IN -10-

RUEJ’ID NUMÉ WAXTU 

Yo salisa : hxela en qıja. Aya hxela.

Yo deqa : şéşt salisawa

Yo saat : yo saat, şéşt deqawa

Ruej : vist çar saat yo ruej.

Aşm: hirıs ruej yo aşma. Yo aşmıd çar hxefté o dı ruéj (4 /-2) ést.

 Ser : duiyes aşm yo ser’ra. Yo serıd puncas dı (52) hxefté ést.

yo ser, dı sér, des sér, se sér, hxezar ser- sér . “yo huın” (hxezar sera)

 Se ser  : yo bardın’a, yo eımır’ra, yo kaldun’a, yo eımır pil’la, 

Hxezar ser : huın’a, des bardin kén yo huın. Eımir dara vindiyera, eımir daré zéytuinyer’a.

1- Ruej

2- Şew

3- Cém sérsıway

4- Cém şunia

Ruej : şefeq sér sıway’ra hxetan tij şi war, tij şior kue ruej hxesibiyen. 

Hxel ruéj inné : cém sér sıway, cém şunia, nimruej. 

Şew : tariyé şunra hxetan şefeq sér sıway waxt tarir vun şew. 

Hxel şewiz inné : niun şew, dest sıway

1- Şefeq sıway      :     hxelag şoq tij kot aırd. Véjyayé hxelé tijo

2- Sérsıway           :   véjyayé tijıra hxeya nizdié nimruéj sérsıway hxesibiyen.

3- Waxt “siepari”: sér sıwqayra hxesibiyen

4- Nimruéj           : werté ruéjo. Werté sérsıway o bad nimruéjyo.

5- Bad nimruéj    : bénté bad nim ruéjyo

6- Vér yéri            : nizdié yéri. Bad nimruéj ra hxesibyen

7- Yerı                  : nizdié şun. Bad nimruéjra hxesibyen

8- Bad yéri           : yériya pé, nizdié şuno

9- Tengyerı  (y. Qınyerı) : hin tij şına war o mıhxal. 

10- Şu / şund                      : tij şi kue se yıwa pé şu hxesibyen.

11- Şew                    : şunnia pé şewa. Tariti pior şewra hxesbiyen.

12- Bad şew  (y. Niun şew ) : şewa

13- Paşiv : aşmé remezunid şew wuırzén paşiw wén. Vér nımaj sér sıwayo.

14- Vér şefeq          : nizdié sér sıway.

Cıtyer, mışag guiri, gawun dıwar, merdim ceğxdi gera vér şefeq sıway wuırz we guıré xuıkuır. 

Qalé v”rinu vun: merdımıg ni waze nieweşıb gera vér şefeq sér sıway wuırz we. Serunra viertıbiz lezra niéwéşi o beden yı nikuena.

Merdım selxunı tım neweş. Vun “niéwéşi sarı, paşt, zer o lıngun yıra kém nibena.”

Merdım xewatkarrir vun “wéşi unbazé yıwa”

Vun:

Merdım zunayı mézg xuı ken mırd.

Merdım xewatkar pizé xuı ken mırd.

 Merdım necas dejé beden xuı ken mırd.

WAXT WÉR 

1- Arayı / arayi  : arayi sérsıway bena. Vér siepari véşuniser yen vatış. 

Hema ho ara!

Arayé xuı kerd umo

Arayira doqé yı ha şına!

2- Separı : wér sér sıway. 

3- Hét nimruıéj, (y. taştek) : nizdié nimruéj. Mışagun o citerunir cém sér sıwayid nime in waxtid wer şın.

4- Nimruıéj    : ına hxelıd taşt wuiryena. 

5- Yerı         

6- Şum          : şund şum wuiryena

7- Şewerı      :   bad şumya wér şewo. In wer ekseriyetıd zımıstu şéw dérg é, şewund wuiryen.

WAXT NIMAJ

1- Nımaj sıway

2- Nımaj nimruéj

3- Nımaj yéri

4- Nımaj meğréw

5- Nımaj eıyşa 

UMARTÉ RUIÉJU : GÜN SAYIMI

Vérni ser :  öne doğru

 Ér,  sıwa,  birr,  binter,  binbinter,  binterı,  bad binterı,

( bugün,  1. gün, yarın  2. gün, öbürgün   3.gün,  4. gün,  5.gün,  6. gün,  7.gün )

Nimruej : öğlen (y. Nimroj, 

Fejir  : şafak  (y. şefeq,

Péni ser : geriye doğru

Ér,  viziér,  peré,  pieraré,   pıtır pieraré,  pietorı,  pıtır pietorı, 

( bugün 1. gün,  dün 2. gün,  öbürgün 3. gün, 4. gün,  5. gün,  6 gün,  7.gün )

ŞUNİ: akşam, ileri ve geri akşam sayımları  

 

Niun şewa pé: gece yarsısndan sonra

Paşiw/v: sahur zamanı ( saat 3.00 ve 4.00 civarı)

Hét sıway: sabaha doğru

Şefeq: gün doğumu

Yerıra teng/ı: akşamüzeri ikindiden sonra , geç vakit

Yerıra ver: ikindiden önce öğlen sonrası , ikindiye doğru

Ver nimruıej: öğleden öncesi, öğlene doğru

Arries waxt: sabah ve öğlen arası ( saat 9.00 ve 10.00 civarı)

WAXT NUN : YEMEK VAKİTLERİ

taşt: werdış. Werdiş hxellu.  öğün, yemek öğünü

sıeparı/e: sabah kahvaltısı ( y. arrıstı, arrıstieq, arayı, )

arrıwer/ı: sabah saat 10 kahvaltısı ( iş yemeği)

tıştarı/e: öğlen yemeği ( b. tieştarı)

eıwerı/e: ikindi yemeği ( iş yemeği),(yerwerı: iş zamanında yazın saat 15, 16 ya doğru civarları yiyilen yemek

şuno/i: akşam yemeği (b. şuni)

paşuni: gece yemeği ( saat gece 20 ile 24 arası yiyilen ihtiyaç yemeği)

paşiw/v: sahur yemeği ( ramazan ayında gece yenilen sahur yemeği ( saat 3.00 ile 4.00 arası)

1- taştié sérsıway: (sabah öğünü, sabah yemeği), sieparı

2- taştié nimruiéj: (öğlen yemeği, öğlen öğünü)

3- taştié şun/m : (akşam yemeği, akşam öğünü)

4- Zımıstu şewun dergunıd “şumé şew”  yo weriz est.

 

Zodı/a : werı. Werdiş hxelag bior, vérnira terarik yı diyış. 

Zodé xuı guıret şı. 

Zodé dı rueju kerd hxazır.

Terarék zodé xuı di. 

Tuiz terarék zodé xuı diu? ………………………………

Zodé mışagu kerda hxazır. 

Wuı ho terarék zodé xuı vinen.

Wuiz ho terarék zodé xuı vinen?........................................

Tuiz terarék zodé xuı dib? ……………………………….

Mışag hé ğelı çinén cir zodı berd.

Cıtiér hé cıt kén, yınir zodı ber!

Mışag sıwa vaş çinén, şunra gera ço terarik zodun yın vin.

Ceğxdé çéw dergıb se gera ço xuı het zodı bir. Merdım gera ceğxdıra xuı véşu niverd.

Zodé ……………….şı……………………-war

Mışag …………………………..cir yo ……………….ber.

Ço bie…………………….çıré ceğxdı……………..

Şum hz qıbıd sér masawa şuı…………..

Taşt kerda hxazır, şiérin buérin! Tiz yına …………… ….buı

Tuı arayé xuı kerda? …………………..

Ez ha biearayi.

Bié ma pia arayé xuı bık!

Ço bie arayi hol nişken bıxéwit.

Merdım gere arayé xuı mehxkem bık. Taştiz otır gera ço mehxkem bık.

Wér şum gera şenıkıb.

É vérinu vatin:

“Sieparıd run qelı o qormı pia buı”

“Taştid qormı pa pioré aşu buı”

“Şumid şuarba, tar o fékiu buı.”

Merdım her çi xuıd gera yo nizam ruın. Çido bie hxemdé tım xırawi dun.

Tı werdiş hxelun xuı séni eıyar kén? ………………………

Ço gera wér hxelun xuı bızun.

Merdımıg waxt wér hxelun xuı nizun se xuir hol iken niu xırawi ? ……….

Hxelé wér yé béluı niu bo séni masawa!

Ço hxelun wér xuı hl eıyar niek se ya ben neçar yaz zaf ben xuırt.

O ho şın yen wen!

Aya ha tım wena!

Tiz hé tım wuén?..........................

Wertiz xuıser yo zenaat.

Ço ruınıştış, qal kerdış o werdiş ser qıjéra gera ço qıju bımuısn.

Iırf o eıdét çéw; werdışıd, kalkerdışıd, ruınıştış o wuırıştışıd, pıraguıretışıd xuıd xuı nişu dun.

Dıwar çan hxelund çiryen?..............................

İnsu ruejıd çan héw nu wen?...........................

Çido cunın hxel wér yın sénin?........................

Tieniu biayé çi! Yo wértiya gelo ?...........................

Çidog ho ın eıwun’nıd est çıta awk şımen o çıta ni şımen?...............................

Werdış :

Şımıtış  :

Sıpıtış   :

 

Nu wuiryen

Awk şımyena

Cığarı şimyen

Vıl sıpyena, 

Awké vıl sıpyena.

Mézg zere asti sıpyen.

Çidog tedı awk o nedumi esta o çi sıpyen. 

WERDIŞ : 

Nu buı !.............................     

Tuı nu werd ?.........................

Tı nu niwén ?.........................

 

Yé nu werd?..............................

Ya nu wena?..............................

Yé nu werd.

Yé nu niwerd.

Ya nu niwena.

mayi

 

Néri 

 

Zafi/ tieyi (may n”r pia xuiyén tedı)

 

Yı nu werd.

Yı nu werd?.............................

Yı çi werd.

Yı çi werd?..................................

Yı çi wérdin.

Yın tayé werd?..................................

Yın çi werd?......................................

Yı çi wén?..............................................

Yın çi werd.

Ay nu wén ?.......................................

Ay hé nu wén!

Ayın nu werd.

Ayın nu werd?....................................